Poszukiwana rodzina żołnierz z Powstania Warszawskiego

 

Dzisiaj wpis może nietypowy, ale bardzo ważny.
Członek mojej rodziny, Powstaniec Warszawski i więzień Stalagu Lamsdorf, przez cały okres prowadził swój pamiętnik. Opisał wiele niesamowitych historii z powstania i stalagu.
Przygotowując jego wspomnienie do wydania, chciałbym uzupełnić niektóre historie, które pewnie nigdy nie znalazły szczęśliwego końca, o ile taki koniec można nazwać „szczęśliwym”.
W pamiętniku opisuje śmierć pewnego żołnierza, który pochodził z okolic Łomży, więc może okolic Zambrowa również.
Umieściłem taki wpis na internecie.

Poszukuję rodziny Powstańca Warszawskiego, więźnia Stalagu Lamsdorf. Ranny w ataku na PAST-ę. Odznaczony Krzyżem Walecznych.
Chciałbym ustalić, czy do jego żony dotarł list, który napisał tuż przed śmiercią 11 marca 1945 r. Znam jego treść.
Wiadomo tylko, że urodził się w okolicy Łomży w roku 1922 (+-1). Jego pseudonim z powstania, to „Harun”. Żony imię zaczynało się na „Z”. Miał tzw. małą maturę i pochodził z rodziny kupieckiej.
Zmarła 13 marca 1945 we wsi Pirk (teren Niemiec)

.

Spór o historię

 Zobowiązałem się w tej formie odpowiedzieć znajomemu na FB, dlaczego uważam, że w sumie spora część historyków związana z rządzącymi fałszuje historie, a ludzie jak pelikany łykają każde kłamstwo. Poszło o NSZ.
Środowiska prawicowe nie dopuszczają myśli, że można powiedzieć coś złego o Narodowych Siłach Zbrojnych. Że to patrioci pełną gębą. Zapominają jednak o Brygadzie Świętokrzyskiej, która to przeszła na stronę Niemców i walczyła przeciwko Sowietom, a tym samym i przeciwko Polakom i koalicji antyniemieckiej.
Nie rozumiem, jak można ludziom wyprać mózgi tak, że nie potrafią myśleć samodzielnie, sprawdzić to, co im się wciska na siłę.
Nie ma znaczenia, czy mowa o prawicowcach, lewicowcach, lub centrowcach. Wszyscy są ogłupiani, a historia w każdym przypadku mogła być inna.
Badając historię swojej rodziny, znalazłem dowody na to, że NSZ współpracowało z Niemcami, AK i milicja, tak obywatelska, podejmowały wspólne akcje przeciwko bolszewikom (z małej literki, bo na dużą nie zasługują) i NSZ, które to łupiły ludność cywilną. Mam też dowody na to, że ogłoszony bohaterem, był zwykłym bandytą.
Pierwsze fragmenty o Brygadzie Świętokrzyskiej pochodzą z przygotowywanych do druku wspomnień Czesława Jankowskiego, Powstańca Warszawskiego więźnia stalagu Lamsdorf.
Fragmenty dotyczące współpracy AK i milicji, pochodzą z przesłuchań milicjantów z Kolna i akowców z tego terenu.
Przyjmijmy w końcu do wiadomości, że historia nie była czarnobiała. Postarajmy się zrozumieć, że zakłamywanie, przeinaczanie faktów szkodzi prawdziwym bohaterom.

Wspomniany Piotrek, to Piotr Jankowski, syn zesłańców. Urywki zeznań żołnierza AK z rozprawy przeciwko milicjantom z Kolna, którzy nie strzelali, nie aresztowali żołnierzy AK.

Szwadrony Śmierci

 

23 lipca 1920

    Znikomy procent Polaków, może promil, będzie wiedziało co to za data. Bardziej uroczyście obchodzone są rocznice, które z bohaterstwem Polaków nie mają nic wspólnego.
    Pewnie tak samo jak na datę, na nazwę „Huzarzy Śmierci” zrobią zdziwioną minę i jedyne co im przyjdzie na myśl to szwadrony śmierci Hitlera. Upewnią się, kiedy zobaczą charakterystyczny znak na czapkach – trupią główkę i skrzyżowane piszczele.

Odznaka Dywizjonu Huzarów Śmierci

    Prawda jest zupełnie inna. W lipcu 1920 roku generał Józef Haller podpisał rozkaz formowania oddziałów ochotniczych, które miały być wykorzystane do lokalnych przeciwuderzeń i odciągania Bolszewików od głównych sił Armii Polskiej i umożliwić przegrupowanie.
    Była również konieczność stworzenia przeciwwagi oddziałom kawalerii Gaja Bżyszkiana, słynących z niezwykłego okrucieństwa.
    23 lipca 1920 roku w Białymstoku rozpoczęło się formowanie jednostki pod dowództwem porucznika Józefa Siła-Nowickiego.
    Nabór był w zasadzie dobrowolny. Wyjątek stanowili dezerterzy czy maruderzy. Znaczna część oddziału składała się z „Jaworczyków” z legendarnego Dyony Jazdy Kresowej, Pułku Jazdy Tatarskiej, plutonu liniowego 18 Pułku Ułanów. Później dołączyli do dywizjonu funkcjonariusze szwadronu Policji Konnej.
    Skąd wzięła się nazwa? Otóż dowódca samowolnie zmienił nazwę, aby osiągnąć odpowiedni efekt psychologiczny. Sami nazywali się „Szwadronami Śmierci”. Zabieg odniósł pełny sukces. Ciągnęła się za nimi fama porywaczy i groźnych mścicieli spod znaku trupiej główki niebiorących jeńców.

    Już po kilku dniach od sformowania dywizjonu, osiągnął pełną zdolność bojową.
    Dnia 2 sierpnia 1920 roku odbyło się zaprzysiężenie we wsi Prostyń, Dyonu liczącego 511 żołnierzy, ale już 28 lipca 1920 roku Dyon Huzarów Śmierci odniósł pierwsze zwycięstwo nad Bolszewikami.
Następnie dywizjon został skierowany do obrony Warszawy.
    W pełni zasłużył na swoją nazwę. Każdy powinien poznać tę historię. Wspaniałe akcje pod Warszawą, Ostrołęką czy Myszyńcem zasługują na pamięć o żołnierzach spod trupiej główki. Niech ten wpis będzie inspiracją do poszukiwań i poznawania naszej historii.

Źródło zdjęć: domena publiczna

Z rodzinnego albumu

 

Historia Zambrowa to także historia mieszkańców.

Historię swojej rodziny poznałem dosyć dobrze i pomyślałem, że warto powiązać ją z innymi mieszkańcami Zambrowa, Łomży i może innych miejscowości w tym Jankowa Młodzianowa, z którego wywodzi się moja rodzina po mieczu.

Szczęśliwym trafem zachowało się kilkaset zdjęć z lat 30 XX wieku. Ciekawi mnie, czy osoby na zdjęciach wiążą się z moją rodziną i jak potoczyły się ich losy.

 Pierwszy wpis tej serii, chciałbym rozpocząć od zdjęcia kobiety przed kościołem w Zambrowie z lat 30 XX wieku.

Może ktoś rozpozna swoją rodzinę.

Koło Rycerskie w Grodzie Zambrowskim

     Najprawdopodobniej mówiąc o kole w Zambrowie jako organizacji, wielu pomyślałoby o Kole Gospodyń Wiejskich, a nie o kole rycerstwa. Okazuje się, że takowe w Zambrowie było.
11.01.1776 roku w kościele w Zambrowie, zebrało się Koło Rycerskie i wybierano czterech kandydatów do "Wakniącego Podsętkostwa Ziemskiego Zambrowskiego". Marszałkiem Koła Rycerskiego był Michał Staniszewski.
Wybrano:
1. Antoni Krajewski
2. Ignacy Godlewski
3. Józef Godlewski
4. Andrzej Modzelewski
    Niestety nie znalazłem informacji o kołach rycerskich na Mazowszu. Jaką rolę odgrywały, nie wiadomo.
Można jedynie przez analogię (nie wiadomo czy słusznie), porównać to z kołami rycerskimi na Podlasiu. Pisze o nich w swojej pracy "Funkcje i rola kół wojskowych: zgromadzenia żołnierskie na Podlasiu w XVII i XVIII wieku" Jerzy Urwanowicz.
Z treści dokumentu można wywnioskować, że była to ówczesna "grupa nacisku" :) Przy okazji, może ktoś znajdzie swojego przodka.

Uroczysko "Nowy Las"

 Nowoczesność nowoczesnością, ale powinniśmy pamiętać o naszej historii.
Znikają z map i naszej pamięci miejsca, które związane są z naszymi przodkami, z ich życiem codzienny, z wierzeniami.
Zdziwiło mnie, kiedy rozmawiając w Urzędzie Miasta Zambrowa z urzędnikiem, zorientowałem się, że nie wiedział o Pruszkach Jabłoni. Skoro nie wiedział o tym, to zapewne nie wie o młynach, wiatrakach w Zambrowie, o kuźniach lub gręplarni nad Jabłonką.
Pewnie wielu się zdziwi, jeżeli ktoś wspomniałby o miejscu kultu religijnego naszych przodków niezwiązanego z kościołem. Czy takie są gdzieś blisko? To miejsca, które często określa się jako uroczyska. Położone były w miejscach trudno dostępnych, odludnych, bagnistych. Słowiańskie miejsca kultu bóstwa, narad oraz sądów. Wierzono, że mogły być również siedzibą złych duchów.
Józef Stanisław Mroczek w swojej książce "Zambrów zarys dziejów" oraz w niepublikowanym opracowaniu pisał o tym, że okolice Zambrowa były miejscem, gdzie Polacy uciekali do ostępów leśnych z wielkich miast przed prześladowaniami kościoła. Tu praktykowali swoją wiarę, jeszcze w XV wieku.
Najbliżej Zambrowa takie miejsce to uroczysko "Nowy Las". W dokumentach istniało do przełomu lat 1969/70. 22 grudnia 1969 roku, rozporządzeniem Prezesa Rady Ministrów teren uroczyska o powierzchni 116,53 ha wydzielono z granic administracyjnych Zambrowa i przyłączono do gromady Zambrów. "W życie" rozporządzenie wprowadzono zarządzeniem Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Białymstoku 19 marca 1970 roku. Tym samym rozporządzeniem z terenu Zambrowa wyłączono Nagórki Jabłoń.
Mapa przedstawia granice, o których mowa w rozporządzeniu. 

Nieznajoma ze zdjęcia

Wielu z nas ma w swoich zbiorach zdjęcia, które przestawiają nieznane osoby. Nikt z rodziny nie potrafi nic o nich powiedzieć. Najczęściej zagadki pozostają nierozwiązane.

Tylko czasami jakieś wydarzenia, informacja powodują, że nagle dostajemy olśnienia. Tak było w moim przypadku. W rozmowie z jednym ze starszych członków rodziny od strony ojca potwierdzaliśmy powiązania z nami (dalekie) Witolda Lutosławskiego. W pewnym momencie zapytał mnie, czy wiem, że powiązania rodzinne ma z nami Tola Mankiewiczówna. Coś zadzwoniło. Po rozmowie sięgnąłem do zdjęć i nie była to Tola Mankiewiczówna, ale Lotka Jatczakówna. Skoro już jakaś siła kazała wrócić do Lotki 😃 zacząłem szukać dokładniej.

W numerze 2 z 2016 roku w Monitorze Zambrowskim znalazłem notatkę o Helenie Jatczakównie z Pęchratki, choć co do imienia, nie ma tu pewności. Jak przystało na artystyczną duszę, określano ją „L, Lena, Elema", może też Lotka? Można by przyjąć, że to ta sama osoba, bo z opisu postaci, jak dwie krople wody, choć nie wiem co to sowie oczy 😃 - „Była to śliczna dziewczyna, niska, okrągła, sowiooka".

Była niska, od Franka ze zdjęcia o głowę i okrągła.

Może ktoś z czytelników rozpozna poetkę z Pęchratki w osobie na zdjęciu?