Kijem w mrowisko

Tytuł postu mówi chyba wszystko.

Wszystko zaczęło się od mojego komentarza na jednym z profili na FB. Dotyczył nazw ulic na publikowanym zdjęciu. Zostałem sprostowany :) i postanowiłem napisać wyjaśnienie.

Pewnie posypią się na mnie gromy ze strony znawców historii Zambrowa, ale będzie to tylko z korzyścią dla historii naszego miasta. Na szczęście historykiem nie jestem, więc moje sugestie można krytykować do woli.

Jak wyjaśnić moje stanowisko? Najprościej jak można. Metodą obrazkową. Do przedstawienia mojej teorii wystarczą trzy zdjęcia i jeden zrzut mapy. Zdjęcia wykorzystane ze wspomnianego profilu. Zacznijmy od tego, na którym możemy umiejscowić bardzo dokładnie pompę, która była jedną z głównych, zaopatrujących miasto w wodę (zdjęcie nr1). Widać wyraźnie że usytuowana jest w linii ulicy Ostrowskiej. Między Ostrowską a pompą pomnika nie widać. Znajduje się zapewne za fotografem a co bardziej prawdopodobne, fotograf stoi na postumencie lub ogrodzeniu pomnika.

Na zrzucie z rosyjskiej mapy z roku 1936 (zdjecie nr2) pomnik naniesiony jest w narożniku od strony ul. Białostockiej (inne mapy lokują pomnik zawsze blisko pierzei płn-wsch). Oznaczyłem go jako "O", pompę jako "P". Numerem 1 oznaczono stanowisko obserwatora od strony narożnika Wilsona/Ciecierska (Podedwornego) a numerem 2 stanowisko obserwatora od strony narożnika Kościuszki/Wodna.

Spójrzmy teraz na sporne zdjęcie (zdjęcie nr3). Gdyby zdjęcie przedstawiało narożnik Wilsona/Ciecierska, to pompa powinna znajdować się po lewej stronie pomnika. Skoro

znajduje się po stronie prawej, to nie ma innej możliwości tylko ta, że zdjęcie przedstawia narożnik Kościuszki/Wodna a po środku jest ulica Jadkowa (Mickiewicza). Uważam, że potwierdzeniem mojej niefachowej teorii jest zdjęcie nr 4. Na nim widać szerokość ulicy Wilsona. Dodam, że światło ulicy Wilsona wynosiło 12 metrów a Bożniczej 6 metrów. Na spornym zdjęciu, nawet przy złej jakości widać, że ulica w narożniku jest wąska, bardziej pasująca na Kościuszki. Budynki mogą być inne, bo w tym czasie często miały miejsce pożary.

Każdy może sam wyciągnąć wnioski, oglądając zdjęcia w dobrej rozdzielczości. Wszystkie zdjęcia dostępne są na Fotopolska, archiwach NAC czy FBC.

Nieznane ulice Zambrowa

Może to przy tej ulicy stoi dzisiaj żubr? :)

Może kiedyś uda się stworzyć plan Zambrowa z okresu przełomu XIX i XX wieku. Każdy, kto przegląda stare dokumenty, czasami natrafia na nieznane nazwy. Często na pojawiających się wpisach np na Facebooku, można było przeczytać o ulicach takich jak Bożnicza czy Jatkowa. Pierwsza z nich, była małą uliczką pomiędzy dzisiejszą Łomżyńską i Wilsona (przy niej znajdowała się synagoga czerwona). Ulica Jatkowa to dzisiejsza Mickiewicza, choć była zdecydowanie krótsza.  W tym rejonie była jeszcze ulica Przejazd. Łączyła równoległe ulice Kościuszki, Jatkową i Świętokrzyską. Jej orientacyjny przebieg został naniesiony na mapie Google.

Źródło: domena publiczna

W krótkiej notatce o pożarze, który miał miejsce w nocy 15 maja 1910, można dowiedzieć się, że w rejonie rynku były jeszcze dwie nieznane ulice, Kościelna i Krzywe Koło. 

Czy uprawnione może być stwierdzenie, że Kościelna, po odzyskaniu niepodległości została przemianowana na Kościuszki? Może wskazówką będzie apteka Pana Skarzyńskiego?

Ulica Krzywe Koło to może dzisiejsza Wąska? Miała ona kiedyś nieco inny przebieg. Dzisiaj na mapach "otwarta" jest od strony ulicy Wodnej, kiedyś "otwarta" była od strony Kościuszki a do Wodnej rysowano ją liniami przerywanymi.

Pozostaje czekać i szukać dalej.

Za ile do kina? :)

Fragment plakatu z roku 1938

Tak jak obiecałem w poprzednim poście, zobaczmy ile kosztowała kultura przed wojną. Był 13 grudnia 1938. Kino Słońce, pełna nazwa Kino-teatr "Słońce", działało pełną parą. Występy, akademie, filmy. Ile trzeba zapłacić np za obejrzenie widowiska artystycznego "Tańce Narodowe"? Występują zespoły dziecięce a w programie ludowe tańce polskie, tańce salonowe, tańce plastyczne oraz inne tańce charakterystyczne.

Dwa spektakle o godz. 13.00 i 19.00

Ceny "miejsc" 1 zł 70 gr i 50 gr. Dla p. podchorążych 30 gr. dla młodzieży szkolnej i strzelców 10 gr.

Czego jeszcze można było się dowiedzieć przeglądając stare dokumenty? Że muzykę zapewniała orkiestra pułkowa. Prawdopodobnie była to orkiestra 71 pp. Również tego, że "czysty dochód przeznacza się na zakup pomocy naukowych".

Zambrowskie kina

Fragment planu centrum Zambrowa sporządzone przed II WŚ

Wiele osób zainteresowanych historią swojej rodziny, przeszukuje archiwa. Czasami, poza informacjami o nazwiskach miejscach urodzenia, można natrafić na zapomnianą historię swojej miejscowości.

W moim rodzinnym mieście, teraz na filmy lub do kina :) chodzi się do Sali Widowiskowo Kinowej. Kiedyś do kina Kosmos. Niektórzy pamiętają lub słyszeli od rodziny o kinie w tzw Beczce, czy kinie objazdowym, które wyświetlało filmy na bloku koszarowym przy Al. Wojska Polskiego 41, na ścianie pomalowanej na biało. Niestety nikt nie potrafił mi wskazać miejsca i nazwy kina, które działało do wojny w rejonie ulic Sadowej i Ciecierskiej (obecnie Podedwornego). Pierwsze informacje pochodziły od mojej mamy, która opowiadała, jak to już po wojnie dziadek z babcią chodzili na potańcówki do tancbudy zwanej Szopą. Pomyślałem, że takie miejsce mogło być kiedyś kinem :) i było jak widać na schemacie. :). Ale to następnym razem.

Orientacyjna lokalizacja kina "Słońce" naniesiona
na mapę Geoportalu

Pozostało tylko dowiedzieć się, jak się nazywało. Trochę wody w rzece upłynęło i w końcu udało się. Było to kino Słońce. Poza seansami filmowymi, można było np. uczestniczyć w pokazie „Tańców Narodowych”. W programie tańce ludowe, salonowe, plastyczne i inne tańce charakterystyczne. Wszystko w wykonaniu zespołów dziecięcych. Niezwykle ciekawy był cennik za wstęp

Miasto Zambrów ma niezwykle bogatą historię. Niestety nie widać należytego zainteresowania odpowiednich „czynników”. Szkoda, bo jeżeli nie dba się o historię, to może mobilizująca byłaby chęć zapełnienia samorządowej kasy? :) Zabytki, pamiątki ciekawe miejsca, to turyści a turyści to pieniądze.