Adolf Franciszek Wyszyński - stacja meteo

Tak dziwnie się składa, że szybko zapominamy ludzi, którzy włożyli wielki wkład w rozwój naszego, zambrowskiego społeczeństwa pracą, popularyzacją regionu. Łatwiej zapamiętać skandalistów, pustych jak bęben a równie głośnych jak on.

Zdjęcie z domeny
publicznej

Kto jest w stanie powiedzieć kim był Adolf Franciszek Wyszyński. Z powiatu nikt, ale może choć ktoś z miejscowości Wądołki Borowe lub Wierzbowa? Zapewne nikt i nic.

Rodzina Wyszyńskich trafiła do wsi Wądołki Borowe z Wierzbowa w roku 1891. Zadłużony majątek w Wierzbowie (większy) oddali Wyszyńscy za mniejsze dobra Godlewskich w Wądołkach Borowych. Pan Franciszek Wyszyński, może nie był najlepszym gospodarzem, doprowadzając majątek do zadłużenia, ale przyczyn takiego stanu rzeczy nigdy zapewne nie poznamy. Skupmy się na tym, że był człowiekiem światłym, interesującym się przyrodą, bibliofilstwem i meteorologią. Więcej informacji o Franciszku Wyszyńskim ukaże się w galerii fotografii związanej z Zambrowem.

Lokalizacja stacji na podstawie zachowanych koordynatów

Właśnie od stacji meteorologicznej zaczęło się moje zainteresowanie Adolfem Franciszkiem Wyszyńskim, kiedy znalazłem w archiwum tabele meteorologiczne publikowane chyba we wszystkich czasopismach tamtego okresu.

Stacja rozpoczęła działalność w roku 1905. Została wyposażona w profesjonalny sprzęt z fabryki T. Millera w Petersburgu. Każdy został oznaczony numerami fabryki i głównego obserwatorium w Pułkowie. Wszystkie dostarczone przyrządy, kalibrowane były przez wspomniane obserwatorium w Pułkowie pod Petersburgiem. Ilość przyrządów imponująca (zestawienie poniżej). Wyniki pomiarów przekazywano do głównego obserwatorium w Pułkowie i do centralnej stacji przy "Muzeum Rolnictwa i Przemysłu w Warszawie, Krakowskie Przedmieście No 66 - w pierwszych dniach następnego miesiąca". Rodzaj wyposażenia stacji wg opisu uczniów Łomżyńskiej Szkoły Handlowej. Jak się okazuje zakres obserwacji jest taki sam jak obecnie. Różnią się tylko metody. Rozwój elektroniki zrobił swoje.

Prócz prowadzenia stacji Franciszek Wyszyński posiadał cenne zbiory starodruków, książek i roczniki gazet z końca XVIII i początku XIX wieku. Jednym z cenniejszych, były "pomiędzy innemi "Żywoty świętych Skargi w pierwszym wydaniu". Jeszcze jedna pasja to zielnik. W ciągu kilkunastu lat Franciszek Wyszyński zebrał kilka tysięcy okazów rodzimej flory. Zielnik ofiarowany został Łomżyńskiej Szkole Handlowej. Niestety z zielnika nic się nie zachowało. Podobnie, przepadły chyba bez wieści cenne zbiory.

Krótka historia 71 pułku piechoty

Dla mieszkańców Zambrowa, 71 pułk piechoty zawsze związany był z naszym miastem. Tu zapisała się jego najbardziej znana, krwawa historia z września 1939. 

Jakie były początki i inne szlaki bojowe? Postaram się przedstawić w wielkim skrócie a zainteresowani tematem, mogą przeczytać więcej w "Zarysie historii wojennej 71 pp"  dostępnym w Bibliotece Cyfrowej. W tym samym miejscu znajdują się skany periodyków wydawanych przez pułk, traktujące o życiu codziennym, szkoleniu, są także instrukcje bojowe, teksty piosenek, ówczesny humor.

Marsze i boje 71 pp

Pułk został sformowany 15 marca 1919 roku na ziemi włoskiej w La Mandria di Chivasso spośród byłych jeńców armii austriackiej. Nosił wtedy nazwę 7 pułk im. Zawiszy Czarnego. Jego dowódcą został kapitan Golachowski. 

Po przeszkoleniu, pułk został przerzucony do Francji. Z jego części stworzono kadry dla 20 pułku strzelców polskich, wchodzącego w skład 7 dywizji armii gen. Hallera.

Już na początku czerwca 1919 , przez Niemcy, pułk został przetransportowany do Polski i stacjonował w Łowiczu. Po reorganizacji pułk przemianowano na 144 pułk piechoty strzelców kresowych. Od początku września 1919, pułk wchodzi w skład 18 dywizji piechoty i wyrusza na front. Zajęli pozycje wzdłuż rzeki Zbrucz, ok 100 km na płd-wsch od Tarnopola.

Szlak bojowy pułku, to szlak chwały. Najważniejsze walki tylko wymienię a po szczegóły zapraszam pod link powyżej do biblioteki cyfrowej.

Chrzest bojowy pod Jałtuszkowem - liczniejsze wojska bolszewickie musiały się wycofać. Potem był Jarmoliniec, Hajsyna, Dubna, Chorupania, Brodów, Ojrzyny, Wojtkowa Wieś, Mławy, Jeziorek, Szłapania.

Po zakończeniu wojny, pułk przemianowano na 71 pp. Od tej pory stacjonował w Ostrowi Mazowieckiej. W dowód wdzięczności,  społeczeństwo wzniosło pomnik ku czci poległych. Dopiero jesienią 1926 roku, pułk przeniesiono do Zambrowa. Stacjonował w zambrowskich koszarach do września 1939.

Zambrowski okres 71 pp najlepiej można poznać odwiedzając Regionalną Izbę Historyczną.