Trakt Brzeski

Muszę przyznać, że przy pierwszych uderzeniach w klawiaturę, ręka mocno zadrżała.

Mam jednak nadzieje, że tym razem zostanie to potraktowane jako prośba o korektę a nie czepialstwo. Wyszedłem z założenia, że historię Zambrowa tyle razy fałszowano, zakłamywano, albo nieświadomie przekręcano, że należy dołożyć wszelkich starań, abyśmy poznali prawdę. Jak bardzo fałszowano, to w jednym z następnych wpisów.

Dzisiaj o drogach a właściwie jednej drodze i rynku. Droga, która w przeszłości miała niewątpliwie bardzo duże znaczenie dla rozwoju Zambrowa. Dzisiaj jej znaczenie zmalało a o dawnej nazwie nikt nie pamięta. Kiedy w "Programie opieki nad zabytkami miasta Zambrów na lata 2016 - 2019" znalazłem opis dróg, pomyślałem, że moja wiedza jest nieprawdziwa. Poniżej oryginał informacji.

Fragment "Programu opieki nad zabytkami miasta Zambrów..."

Jak było naprawdę? Trakt Brzeski, bo o niego chodzi, to dzisiejsza ulica Mazowiecka. Przebieg tej drogi był korygowany, więc jakieś odstępstwa od oryginału są, ale na pewno nie była to dzisiejsza Wojska Polskiego. Ta ostatnia, została ostatecznie wytyczona dopiero w chwili rozpoczęcia budowy koszar.
Trakt Brzeski był bardzo ważny dla Zambrowa, ponieważ prowadził do miasta, które leżało na skrzyżowaniu najważniejszych szlaków handlowych między Wschodem a Zachodem oraz Kijowem a regionem Bałtyku - Brześcia. Wszelki ruch kupców od strony Łomży, musiał mieć miejsce przez Zambrów. Prawdopodobnie był to trakt wygodny również dla kupców od strony Ostrowi Maz. czy Mężenina. Najbliższa i najwygodniejsza droga na południe. Dla kupców i dla poczty.

Nie udało się znaleźć dokładnej daty budowy traktu, ale wiadomo, że mapy już w roku 1791 pokazywały jej istnienie. Z Zambrowa, droga prowadziła przez Jabłonkę Kościelną, Wysokie Mazowieckie, Jabłoń i dalej przez Suraż do Brześcia. Teoretycznie można przyjąć, że droga była budowana (przebudowana) jak inne trakty. Jak podaje Leon Sułot w Historii Traktu Brzeskiego (Muzeum Historii Polski - 1986), nawierzchnia była z kamienia łamanego i tłuczonego, szerokość korony drogi 10-11 m. Na wybudowanie "1 km traktu zużywano ok 3000 dniówek pieszych i 1100 konnych". Trakt podzielony był na odcinki ok 2-3 milowe, zamknięte rogatkami gdzie pobierano myto (opisanym miejscem poboru myta w Zambrowie, był most na Jabłonce w Pruszkach).

Fragment mapy województwa Mazowieckiego z 1791

Drugi punkt wpisu, to mała uwaga raczej dla przyjezdnych, aby się nie pogubili. Zambrowski rynek nie ma narożników płn-wsch, płn-zach itd. Narożniki zorientowane są płn-płd i wsch-zach. Oto cytat ze wspominanego dokumentu i zrzut z google pokazujący stan faktyczny. Konsekwencją tej pomyłki, jest kilka błędów w dalszej części opracowania.

"Nowy rynek miał formę kwadratu, u narożników, którego zbiegało się siedem ulic; w narożniku płn.- zach. ulice Wiska i Krzywa (obecnie Podedwornego i Wilsona), w narożniku płn.- wsch. ulice Tykocka i Krzywa (obecnie Białostocka i Świętokrzyska), w narożniku płd.- zach. Łomżyńska i w płd.- wsch. Kościelna i Próżna (obecnie Kościuszki i Wodna)."